Jodłowa

Powierzchnia: 59,86 km2

Ludność: 5 498 mieszkańców

Dane teleadresowe:

39 – 225 Jodłowa 1 a

tel. (14) 68 33 053, fax (14) 68 33 053

e-mail: ug_jodlowa@wp.pl

www.jodlowa.eu

Gmina Jodłowa leży na Pogórzu Karpackim, po północnej stronie Parku Krajobrazowego Brzanki-Liwocza, nad niewielką rzeczką Jodłówką, wpadającą z lewej strony do Wisłoki. Uroku dodaje jej zróżnicowane położenie poziomu terenu od 250 do 427 m n.p.m. W pogodny dzień z jej wzgórz np. Rysowany Kamień (427 m n.p.m.), Lejówka (425 m n.p.m.) Wisowa (409 m n.p.m.) można oglądać wspaniałą panoramę krajobrazu aż po Słowację i Tatry. Jodłowa należy do największych wsi w Polsce. Jej poszczególne części mają charakterystyczne nazwy, ogólnie: Jodłowa-Nadole, Jodłowa-Nagórze, poza tym Jodłowa-Miasto, Jodłowa-Miasteczko, Jodłowa-Wisowa, Pańskie Pola, Pańskie Łąki, Buczyna, Przymiarki, Maślakowice, Poręby, Biedoszyce, Podlesie, Łosie, Gilowa, Dziady, Rzeki, Potoki, Góry. Dziś dzieli się na: Jodłowa-Dolna, Jodłowa-Górna, Jodłowa-Wisowa. Jej dzieje rozwijały się między Bieczem, Jasłem, Brzostkiem, Pilznem i Tuchowem.

Gmina Jodłowa należy obecnie do powiatu dębickiego. Administracyjnie w skład gminy wchodzi 7 sołectw: Jodłowa Dolna, Jodłowa Górna, Jodłowa Wisowa, Dęborzyn, Dębowa, Dzwonowa i Zagórze. W sąsiedztwie gminy przebiega droga krajowa nr 4 relacji Kraków – Rzeszów i droga nr 73 Pilzno – Dukla – Koszyce (Słowacja).

W początkach administracji państwowej Jodłowa należała do województwa krakowskiego, w czasie roz­biorów do województwa lwowskiego, podczas II wojny światowej do dytryktu krakowskiego w Generalnej Gubernii, po II wojnie światowej do rzeszowskiego, tarnowskiego a obecnie należy do województwa podkarpackiego. Najstarszych śladów życia na tere­nie Jodłowej należy szukać około 3 tysiące lat przed narodzeniem Chrystusa. Świadczą o tym znaleziska i wykopaliska archeologiczne na tych obszarach. W cza­sach późniejszych teren ten był pod wpływem kultury łużyckiej aż do III wieku po Chr. Z tego czasu pochodzi GRODZISKO na Buczynie. Później swoje wpływy miała kultura przeworska. Z roku 1025 pochodzą pierwsze wzmianki pisane o Bieczu i ziemi bieckiej, do której należała również Jodłowa i okoliczne miejscowości. W 1105 roku wymieniony jest Dęborzyn. W dru­giej połowie XII w. Dzwonowa, Dęborzyn i Jodłowa wymienione są jako północne miejscowości kasz­telani bieckiej. Na początku XIII wieku silne trzęsienia ziemi i najazdy zniszczyły doszczętnie Gminę Jodłową i okolice. Zostały odbudowane dopiero na podstawie dekretów erekcyjnych w XIV wieku, na tzw. prawie niemieckim. Kazimierz Wielki zezwala dekretem z 30.06.1353 r. na założenie miasta Jodłowa Gór(n)a. Zaś dekretem z 30.09.1359 r. powiększa granice Jodłowej o 80 łanów przez dzisiejszą Buczynę aż do Wisłoki i nadaje prawdopodobnie Jodłowej Dolnej prawa miejskie. Od tego czasu określana jest często Jodłowa Górna jako miasteczko a Jodłowa Dolna jako miasto. Najazdy Węgrów w latach 1473 i 1474 zniszczyły znów Jodłową i całe okolice. W 1497 r. wymienieni są pierwsi studenci z Jodłowej na Uniwer­sytecie w Krakowie. Na schyłku XV w. bawił w Jodłowej król Jan Olbracht. Najazdy szwedzkie, siedmiogrodzkie i Rakoczego w XVII w. zniszczyły Jodłową i całe okolice. Kościół parafialny został spalony. Dnia 7.XI.1683 r. Biskup krakowski Mikołaj Oborski konsekrował kościół pod wezwaniem św. Stanisława BM w Jodłowej.

W latach świetności Jodłowa była starostwem niegrodowym. Przez długie wieki należała do królów polskich lub biskupów krakowskich. Jodłowa przez długi okres czasu była jednym z ośrodków ludowe­go przemysłu ceramicznego. Po pierwszym roz­biorze Polski dostała się do zaboru austriackiego, przybierając z biegiem czasu charakter typowego galicyjskiego miasteczka.

W 1899 roku ówczesny proboszcz sprowadza do Jodłowej kopię praskiego Dzieciątka Jezus, co odcisnęło niezwykłe piętno na mieszkańcach Jodłowej. Podczas I wojny światowej pomimo trzykrotnego przebiegu frontu, miasteczko zostało oszczędzone. Na terenie Gminy Jodłowa znajduje się po tym okre­sie kilka cmentarzy wojennych. W czasie okupacji hitlerowskiej mieszkańcy Jodłowej żyli silnym patrio­tyzmem, organizując tajne nauczanie i zasilali szeregi partyzantów. W 1932 roku Jodłowa utraciła prawa miejskie. W 1942 roku spalono synagogę i rozstrzelano 160 jodłowskich Żydów.

W dniu 13 lipca 2008 roku ks. Bp dr Wiktor Skworc konsekrował w Jodłowej nową świątynię ku czci Dzieciątka Jezus.

W latach 2008/2009 wójt Gminy Jodłowa mgr Robert Mucha przebudował i odnowił szczególnie centrum Jodłowej. Rynek przypomina znów wygląd miasteczka.

Gmina Jodłowa jest typową gminą rolniczą, z występującym rozdrobnieniem agrarnym. Gospo­darstwa rolnicze wynoszą przeciętnie od 1 do 30 ha. Działalność gospodarczą prowadzi tu ok. 115 pod­miotów gospodarczych, z dominacją jednoosobowych firm. Na terenie gminy nie działają dotychczas żadne przedsiębiorstwa państwowe, ani zagraniczne.

Na uwagę zasługują walory turystyczne gminy, położonej na terenie Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki i Obszaru Chronionego Pogórza Ciężkowickiego. Brak większych zakładów przemysłowych i czyste powietrze stwarzają warunki do rekreacji i wypoczynku.

Krajobraz gminy Jodłowa stanowią malownicze wznie­sienia, zalesione stoki, głębokie doliny potoków, a liczne uroczyska, dobrze zachowane obiekty zabytkowe czynią ją atrakcyjną dla turystów.