Zespół kościoła pw. MB Niepokalanie Poczętej i Bożego Ciała w Strzyżowie

Zespół kościelny stanowią: kościół oraz wieża i plebania z XV w. otoczone murem.

Kościół wzniesiono w II połowie XV w. Zniszczony w XVII wraz z miastem przez wojska Jerzego Rakoczego. Odbudowany po 20 latach. Wieża częściowo spalona w 1895 roku, odbudowana w 1897 roku jako murowana, z dzwonem z 1613 r. Plebania pochodzi z 1884 r.

Kościół

Strzyżowska fara to gotycki kościół orientowany, murowany z tzw. łamanego kamienia o długim trójnawowym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie. Wnętrze świątyni przekształcone i wyposażone przez stulecia zadziwia rozmaitością szczegółów współtworzących niepowtarzalny klimat.

W 1141 r. Tatarzy pod wodzą Batu-Chana zniszczyli istniejący gród Strzyżowa, wycieli załogę i spalili sąsiednie osady. Bolesław Wstydliwy odbudował gród w 1246 r. i z jego fundacji został zbudowany pierwszy gotycki kościół modrzewiowy pod wezwaniem św. Katarzyny. Pełnił on funkcję kościoła parafialnego do końca XV w. Budowę nowego - murowanego z kamienia łupanego - kościoła parafialnego, za aprobatą bpa Piotra z Radolina, Biskupa Krakowskiego, rozpoczęto w 1401 r. a zakończono w II połowie XV w. Konsekracji dokonano w 1494 r. W 1657 r. wojska Rakoczego wkroczyły do Strzyżowa i zniszczyły kościół parafialny, a miasto zupełnie spalono. Pozostały tylko ściany murowanej świątyni. Odbudowa miasta i kościoła parafialnego dokonana została przez właściciela miasta Jana Wielopolskiego z Pieskowej Skały. Dopiero po 20 latach w 1678 r. bp Mikołaj Oborski, Biskup Krakowski, dokonał konsekracji kościoła parafialnego i kościoła szpitalnego św. Katarzyny. Również Janowi Wielopolskiemu - właścicielowi Strzyżowa, zarazem gorącemu katolikowi i wielkiemu czcicielowi Matki Bożej zawdzięcza świątynia piękny, drewniany krucyfiks, znajdujący się obecnie w głównym ołtarzu jako dar papieża Urbana VIII.

Ołtarz główny pochodzi z XVIII w. Ołtarz Niepokalanego Poczęcia NMP z połowy XVII w., umiejscowiony jest po prawej stronie przed prezbiterium. W jego centrum znajduje się bardzo ważny dla Strzyżowian i objęty kultem obraz Matki Bożej Strzyżowskiej. Wiążą się z nim jedne z ważniejszych wydarzeń historycznych tych ziem. Jak pisał ks. A. Sikora w „Krótkiej historii”, przed obrazem Matki Bożej Niepokalanej w Strzyżowie odbyło się zaprzysiężenie konfederatów barskich, a Kazimierz Pułaski, dwukrotnie ocalony za przyczyną Matki Bożej Niepokalanej, polecił do nowo poświęconego sztandaru dodać podobiznę Matki Bożej Strzyżowskiej. W początkach zboru austriackiego, w czasach józefińskich, kościół został przez Austriaków ograbiony, a cudowny obraz Matki Bożej Niepokalanej ogołocony z wotów i uszkodzony.

Od północy znajduje się kruchta, prawdopodobnie z XVII w. Nawa główna równa jest wysokości prezbiterium. W zakrystii występuje sklepienie gotyckie z końca XV w., pozostałe sklepienia są XVII-wieczne. Budowla posiada 10 okien witrażowych i 2 zabudowane. Okna gotyckie zamknięte są ostrym łukiem, dwustronnie rozglifione. Chór muzyczny został wzniesiony w XVIII w., wsparty jest na trzech arkadach filarowych. Na głównym portalu, umiejscowionym w fasadzie zachodniej umieszczono herb odnowiciela świątyni – Jana Wielopolskiego. Wnętrze kościoła wymalowane zostało w 1897 r. przez Jana Tabińskiego. Na portalu prowadzącym z prezbiterium do zakrystii widnieje data pierwszej konsekracji kościoła – 1494 rok. Do roku 1931 kościół posiadał podziemia, które zostały zasypane przy okazji wymiany posadzki.

Wieża

Obok kościoła znajduje się posadowiona osobno wieża w stylu gotyckim, w części dolnej murowana z kamienia i współczesna kościołowi. Górna część została wymurowana w XIX w., po wielkim pożarze w r. 1895. Posiada ona 36 m wysokości. Do czasu wspomnianego pożaru wisiały tu trzy dzwony z końca XV w. Nowe zostały odlane w roku 1897. Zostały jednak zrabowane przez Austriaków w 1917 r. Kolejne sprawiono w 1925 r., przy wydatnym udziale Polonii amerykańskiej: „Stanisław Kostka” i „św. Kazimierz”. Trzeci z 1613 r. – został zakupiony w Kańczudze. Dwa pierwsze Niemcy zabrali 24.09.1941 r. Po raz kolejny zakupiono dzwony dla Parafii – w 1967 r. „Marya” i w 1972 r. „Maksymilian”. Obydwa wykonane w Zakładzie Felczyńskich w Przemyślu. Duży stojący blisko kościoła budynek to

Plebania

Dom Parafialny zbudowany w latach 1908 – 1911 przez Ks. Stanisława Kwiecińskiego. Był miejscem działalności duszpasterskiej, szczególnie dla Akcji Katolickiej. Po wojnie został zajęty na potrzeby administracji cywilnej, odzyskany dla Parafii w latach 80-tych ub. wieku. Obok Domu Parafialnego stoi plebania, która została wybudowana w latach 1882 – 1884, wielokrotnie remontowana. Za murem stoi dawna wikarówka z połowy XIX w., a obok wybudowany w latach 80-tych XX w. budynek dostosowany do mieszkania Księży Wikariuszy w 2001 r. W starej Wikarówce obecnie znajdują się tam sale spotkań, sala komputerowa, biblioteka, poradnia.

Obraz

Na szczególną uwagę zasługuje istniejący od czterech wieków obraz Matki Bożej Niepokalanej. Kult Matki Bożej Strzyżowskiej potwierdził bp Kazimierz Łubieński w 1704 r. oraz bp Florian Janowski w 1793 r. Szczególnych łask doznali przy nim Konfederaci Barscy w 1769 r., którzy z wdzięcznością za otrzymane łaski umieścili na swoim sztandarze wizerunek Niepokalanej Matki Bożej Strzyżowskiej. Oni to obrali za swój hymn bojowy pieśń: "Panno Święta, my sieroty", która obecnie jest śpiewana w kościele przy odsłonięciu obrazu. Wiele łask i cudów doznawali mieszkańcy Strzyżowa i okolicy w okresie II wojny światowej. Obecnie również wierni otrzymują za przyczyną Niepokalanej Matki Bożej Strzyżowskiej wiele łask i cudów, które są notowane w "Księdze Podziękowań".