Krempna

powierzchnia: 204 km2

ludność: 2 037

dane teleadresowe:

38-232 Krempna 85

tel. 13 44 14 045, fax: 13 44 14 045

e-mail: ugkrempna@wp.pl

www.krempna.pl

Gmina Krempna leży w południowej części powiatu jasielskiego przy granicy ze Słowacją, w centrum Beskidu Niskiego. Rzeźbę terenu tworzą porośnięte lasem wzniesienia: Wielka Góra (791 m n.p.m.), Barania (728 m n.p.m.), Żydowska Góra (719 m n.p.m.), Góra Kamień (714 m n.p.m.), Nad Tysowym (713 m n.p.m.) rozcięte korytem Wisłoki oraz licznymi strumieniami i potokami. 65% terenów gminy wchodzi w skład Magurskiego Parku Narodowego, który swą działalność rozpoczął z dniem 1 stycznia 1995 r.

W skład gminy wchodzi 14 wiosek tworzących 9 sołectw (Grab, Wyszowatka, Kotań, Krempna, Myscowa, Polany, Świątkowa Mała, Świątkowa Wielka, Ożenna). Mieszkańcy trudnią się głównie rolnictwem i leśnictwem, rozwija się turystyka, w tym agroturystyka. Poszczególne wioski, niekiedy znacznie od siebie oddalone, stanowią enklawy osadnicze pośród gór i lasów. Ostało się tu sporo zabytków kultury materialnej Łemków, którzy przybywali tu od XV w. Ozdobą krajobrazu są łemkowskie cerkwie – drewniane w Krempnej, Kotanii, Świątkowej Małej i Świątkowej Wielkiej oraz murowane w Myscowej i Polanach, pełniące obecnie w większości funkcje kościołów rzymskokatolickich. Zachowały się także resztki tradycyjnego budownictwa mieszkalnego – długie łemkowskie „chyże”, a także liczne kapliczki i krzyże z końca XIX w. i I połowy XX w., w większości wykonane z lokalnego surowca przez miejscowych kamieniarzy. Na uwagę zasługują także cmentarze z okresu I wojny światowej kryjące przede wszystkim szczątki żołnierzy rosyjskich i austrowęgierskich.

Sama Krempna powstała w drugiej połowie XV stulecia, kilkadziesiąt lat po Myscowej. Jej lokację przypisuje się właścicielowi dóbr żmigrodzkich – Mikołajowi Stadnickiemu. Pierwsza wzmianka o Krempnej pochodzi z 1499 r. Nazwa Krempna bywa dwojako interpretowana. Być może pochodzi od słowa „kram” – wieś położona była na szlaku handlowym do Bardejowa, a przejeżdżający przezeń kupcy rozkładali tu swoje kramy. Inna wersja podaje, że nazwa ta pochodzi od słowa „krępy”, lecz trudno powiedzieć, czy chodzi tu o posturę mieszkańców Krempnej. To drugie tłumaczenie może być uzasadnione ze względu na używanie do niedawna nazwy Krępna.

Pierwsi osadnicy budowali swoje zagrody w pobliżu wsi Żydowskie. Jednakże częste napady beskidników i silne wiatry nakłoniły ludzi do przeniesienia centrum Krempnej ku północy, w pobliże budynku cerkiewnego. Mieszkańcy wsi zajmowali się hodowlą, rolnictwem rzemiosłem drzewnym a także handlem.

Przez kilka stuleci Krempna była ośrodkiem rzemiosła kamieniarskiego. Wyrabiano tu nagrobki, krzyże, elementy do miejscowych kapliczek. Można się było zaopatrzyć w dobrej jakości żarna młyńskie i osełki. W pobliżu Krempnej założono w XVIII w. hutę szkła. Od niej pochodzi nazwa przysiółka Krempnej – Huta Krempska. Podobna huta istniała w pobliżu Polan (analogicznie Huta Polańska). Po krótkim okresie działalności huty upadły. W Krempnej produkowano do czasów II wojny światowej gontowe pokrycia dachów, min. cerkiewnych. W centrum wsi istniał duży tartak parowy. Wojna przyniosła ze sobą wiele zniszczeń. Pod koniec 1914 r. prawie cała wieś spłonęła, ocalała jedynie cerkiew.

Po II wojnie światowej z terenu dzisiejszej gminy Krempna wysiedlono ponad 80 % Łemków. Do opuszczonych domostw nowi osadnicy napływali powoli, gdyż wioski były zniszczone wskutek działań wojennych, a komunikacja z innymi miejscowościami utrudniona ze wzglądu na niedostateczną ilość dróg. Sytuacja powoli poprawiała się, gdy od 1973 r. Krempna została siedzibą gminy. To przyśpieszyło rozwój tych terenów. Z chwilą wybudowania w 1979 r. na rzece Wisłoka zapory, pojawiła się szansa na wykorzystanie walorów turystycznych Krempnej i okolic. Nad zalewem powstać zaczęły domki campingowe, prywatne i zakładowe.

Jedną z największych współczesnych atrakcjami na terenie gminy jest wyciąg narciarski „Mareszka”, gdzie znajdują się 3 trasy zjazdowe o długości 700 m, 750 m i 850 m, a także 3 trasy narciarstwa biegowego o długościach: 1500 m, 3000 m i 4500 m.